1. Giống và Chuẩn Bị Giống
Việc lựa chọn giống phù hợp với điều kiện khí hậu và đất đai của khu vực trồng là yếu tố then chốt.
-
Các giống phổ biến ở Việt Nam: Mận Tam Hoa (Lào Cai), Mận Hậu (Sơn La, Mộc Châu), Mận Tả Van, Mận đỏ.
-
Tiêu chuẩn cây giống: Nên chọn cây giống ghép (mắt ghép, chồi ghép) hoặc chiết cành để đảm bảo cây giữ được đặc tính tốt của giống mẹ, cho thu hoạch sớm và năng suất cao. Cây phải khỏe mạnh, không sâu bệnh, có bầu đất liền.
2. Điều Kiện Sinh Thái
| Yếu Tố | Yêu Cầu Đối Với Cây Mận |
| Khí hậu | Cây mận ưa khí hậu ôn hòa, mát mẻ, đặc biệt thích hợp với vùng núi cao. Quan trọng: Cây cần có một thời kỳ lạnh (lạnh đông) để phân hóa mầm hoa. |
| Nhiệt độ thích hợp | Khoảng $18^{\circ}\text{C}$ - $25^{\circ}\text{C}$. |
| Đất đai | Đất tơi xốp, giàu mùn, thoát nước tốt (đất thịt nhẹ, đất feralit). Độ pH thích hợp là 5.5 - 6.5. |
| Nước | Cần đủ ẩm nhưng không chịu được úng. Cần chú ý cung cấp nước trong các giai đoạn ra hoa, đậu quả và nuôi quả. |
3. Kỹ Thuật Trồng
a. Thời Vụ Trồng
-
Tốt nhất là vào mùa Xuân (tháng 1 - 3) hoặc đầu mùa Mưa (tháng 8 - 9) khi thời tiết mát mẻ, độ ẩm cao.
b. Đào Hố và Bón Lót
-
Kích thước hố: Tùy theo đất, thông thường khoảng $60 \text{cm} \times 60 \text{cm} \times 60 \text{cm}$.
-
Mật độ trồng: Tùy thuộc vào địa hình và giống, thường khoảng $4 \text{m} \times 5 \text{m}$ hoặc $5 \text{m} \times 5 \text{m}$ (khoảng 400 - 500 cây/ha).
-
Bón lót: Trộn đều lớp đất mặt với phân hữu cơ hoai mục (20 - 30 kg/hố), Lân (0.5 - 1 kg/hố) và Vôi (0.5 kg/hố) để diệt khuẩn và cân bằng pH. Lấp hố và để khoảng 15 - 30 ngày trước khi trồng.
c. Trồng Cây
-
Đặt cây vào giữa hố sao cho cổ rễ ngang bằng hoặc cao hơn mặt đất một chút.
-
Lấp đất, nén nhẹ và tưới nước giữ ẩm.
4. Kỹ Thuật Chăm Sóc
a. Tưới Tiêu
-
Giữ ẩm thường xuyên cho cây con.
-
Giai đoạn cây lớn: Tưới đủ nước trong các đợt bón phân, trước và sau khi ra hoa, và giai đoạn quả đang lớn.
-
Thoát nước kịp thời nếu có mưa lớn để tránh ngập úng.
b. Cắt Tỉa và Tạo Hình
Đây là khâu rất quan trọng để tăng năng suất và chất lượng quả.
-
Tạo hình: Nên tạo hình cây theo kiểu tán mở (hình trụ hoặc hình nón cụt) để ánh sáng phân bố đều, giúp cây ra hoa kết trái tốt hơn.
-
Cắt tỉa thường xuyên:
-
Cắt bỏ các cành tăm, cành bị sâu bệnh, cành mọc vượt, cành mọc sát đất, không hiệu quả.
-
Sau thu hoạch, cắt tỉa mạnh để kích thích ra cành non mới (cành mang quả năm sau).
-
Tỉa bớt hoa/quả non nếu cây đậu quá dày.
-
c. Bón Phân
Cây mận cần được bón phân theo các giai đoạn sinh trưởng:
| Giai Đoạn | Mục Đích | Loại Phân Bón Ưu Tiên |
| Kiến thiết cơ bản (1 - 3 tuổi) | Giúp cây phát triển bộ rễ và tán lá. | Chủ yếu là Hữu cơ, NPK (tỷ lệ N cao hơn). |
| Trước ra hoa (tháng 11 - 12) | Kích thích ra hoa tập trung. | Phân Hữu cơ, Lân, Kali cao (Ví dụ: NPK 10-20-20). |
| Sau đậu quả non (tháng 1 - 2) | Nuôi quả, tăng kích thước. | Đạm (N) và Kali (K). |
| Sau thu hoạch | Hồi phục sức cây, tạo cành mới. | Hữu cơ và NPK cân đối. |
Lưu ý: Lượng phân bón cần được điều chỉnh tùy theo tuổi cây, năng suất dự kiến và độ màu mỡ của đất.
5. Phòng Trừ Sâu Bệnh
Các đối tượng dịch hại phổ biến trên cây mận:
-
Sâu: Sâu đục thân, rệp sáp, bọ trĩ, sâu cuốn lá.
-
Bệnh: Bệnh đốm lá, thối rễ (do úng nước), bệnh sương mai, bệnh nấm.
Biện pháp: Thường xuyên vệ sinh vườn, cắt tỉa cành bệnh. Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật theo nguyên tắc 4 đúng (đúng thuốc, đúng liều lượng, đúng lúc, đúng cách) và ưu tiên các chế phẩm sinh học.
Chúc bạn thành công với vườn mận của mình!
